بر کسی پوشیده نیست که سگ ها نسبت به اکثر حیوانات حس بویایی بسیار حساس تری دارند. بینی آنها به قدری حساس است که می توانند حتی رایحه های ظریف را در غلظت های بسیار کم با دقت بالایی تشخیص دهند. به همین دلیل است که سگ ها توسط پلیس و ارتش برای کشف مواد مختلف مانند باروت و مواد مخدر غیرقانونی استفاده می شوند.
به گزارش پایگاه خبری "دامپزشک"، قبل از اینکه در مورد اینکه چه چیزی حس بویایی سگ را خاص می کند، صحبت کنیم، باید بدانیم حس بویایی آنها چگونه کار می کند و چگونه بوها توسط مغز دریافت و پردازش می شوند.
هر زمان که سگ سعی می کند یک شی یا یک سطح را بو کند، بینی و مغز هر دو با هم کار می کنند تا سیگنال ها و مواد شیمیایی را که حس بویایی آنها دریافت می کند تفسیر کنند. این مواد شیمیایی مسیرهای بینی سگ را طی می کنند و نورون های بویایی واقع در انتهای هر سوراخ بینی را تحریک می کنند.
این نورونهای بویایی مولکولهای رایحه را برداشته و تفسیر میکنند و سیگنالهای عصبی را به بخشی از مغز که مسئول تفسیر سیگنالهای بویایی است، به نام حباب بویایی میفرستند. علاوه بر تعبیر و درک عطرهایی که سگ میگیرد، حباب بویایی میتواند تا حدودی خاطرات را نیز ذخیره کند، که به سگ اجازه میدهد بوی خاصی را با تجربیات و دانش گذشته مرتبط کند.
این فرآیند دریافت، تفسیر و ذخیره سیگنال های بویایی در مغز در بسیاری از گونه ها، از جمله انسان، تقریباً مشابه است. با این حال، میزان تشخیص آنها بسته به گونه بسیار متفاوت است. سگ ها یکی از معدود حیواناتی هستند که حس بویایی بسیار پیشرفته و حساسی دارند که به آنها اجازه می دهد بوها را به طور جامع تری نسبت به بسیاری از حیوانات تشخیص دهند و تفسیر کنند.
چه چیزی باعث برتری حس بویایی سگ می شود؟
همانطور که گفته شد، نحوه برداشت، تفسیر و شناسایی یک عطر در بسیاری از گونههای حیوانات تقریباً مشابه است. تفاوت در تعداد گیرنده های موجود در سطح بویایی مجاری بینی است.
انسان ها حدود 6 میلیون گیرنده بویایی در بینی خود دارند که به اندازه کافی حساس است تا بتوانیم عطر یا غذای خود را بو کنیم و تصمیم بگیریم که آیا بوی خاصی خوشایند است یا احتمالاً تهدیدی برای سلامت یا ایمنی ما است.
با این حال، سگ ها حدود 300 میلیون از این گیرنده ها را دارند که حدود 50 برابر بیشتر از آنچه ما داریم می باشد. همه این گیرندهها با هم کار میکنند تا حتی غلظتهای کوچکی از مولکولهای شناور در هوا را دریافت و تفسیر کنند. علاوه بر این، حباب بویایی آنها که به تجزیه و تحلیل سیگنال های بویایی اختصاص دارد، تقریباً 40 برابر بزرگتر از حباب بویایی است که در انسان یافت می شود.
اگرچه ساختار بویایی ما و سگ ها اساساً مشابه است، اما نحوه بو کردن سگ از نظر عملکردی با نحوه انجام آن توسط انسان متفاوت است. برای انسان، عمل استنشاق هم راهی برای نفس کشیدن و هم بوییدن ما است. با این حال سگ ها در شکاف بینی خود چین هایی دارند که به جداسازی هوای مورد نیاز برای تنفس و مولکول های بو کمک می کند. این شکافها از خروج سیگنالهای بویایی هنگام بازدم سگ جلوگیری میکنند و میتوانند برای چند چرخه تنفسی در داخل مجرای بینی باقی بمانند.
تمام این ویژگیهای فیزیکی حس بویایی سگ را تقویت میکند و آن را حتی به کوچکترین و ظریفترین سیگنالهای بویایی بسیار حساس میکند.
نشان داده شده است که سگ می تواند یک مولکول بو را با غلظت یک قسمت در تریلیون تشخیص دهد. این بدان معناست که یک سگ می تواند یک قطره مایع را در 20 استخر شنا به اندازه المپیک استشمام کند یا می تواند بوی یک شی یا یک فرد را تا فاصله 20 کیلومتری تشخیص دهد.
این درجه از حساسیت بویایی سگ ها را برای ما انسان ها بسیار ارزشمند کرده است. با آموزش مناسب، آن ها می توانند مواد منفجره و مواد مخدر غیرقانونی را تشخیص دهند و بوی آن ها را متوجه شوند، حتی اگر کاملاً پوشیده، بسته بندی و مخفی باشند. توانایی آنها در تشخیص یک رایحه خاص، تشخیص آن از راه دور و مکان یابی آن، آنها را در ردیابی افراد گمشده بسیار موثر می کند.
سگ حتی می تواند بیماری های مختلف انسانی مانند عفونت های باکتریایی مانند سل، مالاریا، دیابت و حتی سلول های سرطانی را تشخیص دهد. حس بویایی آنها به قدری حساس است که می توانند هورمون های ترشح شده توسط انسان را در هنگام استرس یا اضطراب دریافت کنند. این دلیل اصلی است که چرا سگ ها اغلب به عنوان حیوانات حمایت کننده برای انسان هایی که از اضطراب و استرس رنج می برند استفاده می شود. آنها همچنین می توانند برای تشخیص برخی شرایط سلامتی مانند تشنج حتی قبل از شروع آنها آموزش ببینند و به محافظت از افراد مبتلا به صرع در برابر آسیب به خود در طول یک دوره تشنج کمک کنند.